تاریخچه تاسیس کشت و صنعت در ایران

اولین کشت و صنعت ها در ایران چگونه ایجاد شدند؟

از نقطه نظر تاریخی، توسعه واحدهای کشاورزی بزرگ با عنوان کشت و صنعت با جلب سرمایه‌های ایرانی و خارجی برای برنامه چهارم (۱۳۴۷ تا ۱۳۵۲)، قبل از انقلاب اسلامی مورد توجه دولت قرار گرفت به ­گونه­ ای که تأسیس شرکت‌های ایرانی – کالیفرنیایی (شرکت Trance World California) به عنوان اولین کشت و صنعت، ایرانی – امریکایی  (گروه هاشم نراقی)، گله، بین‌المللی ایران، شلکات با سهامدارانی نظیر بانک توسعه کشاورزی ایران، بانک ملی نیویورک، بانک ایرانیان تهران، بنگاه توسعه کشاورزی جهانی، شرکت جاندیز، شرکت شیمیایی داو، طالقانی و شرکا، شرکت کوتس، شرکت شل و…. از این دست محسوب می‌شوند.

قوانین تاسیس کشت و صنعت چه بوده است؟

در رابطه با کشت و صنعت­ ها در سال ۱۳۴۷  قانون تأسیس شرکت‌های بهره‌برداری در اراضی زیر سدها با محوریت وزارت آب و نیرو به تصویب مجلس وقت رسید و در همان زمان در منطقه دزفول اراضی آبخور سد دز به اجرا گذارده شد. در قراردادهای تنظیمی، دولت متعهد بود برای اراضی که در اجاره ۳۰ ساله سرمایه‌گذاران قرار می‌گرفت، کانال‌های آبیاری را تا حد مزارع ۱۰۰ هکتاری (کانال‌های انتقال آب) و جاده‌های سرویس را تا حد واحدهای هزار هکتاری آماده نماید. انتقال شبکه برق، گاز و بیوگاز و تسهیلات گمرکی برای ورود ماشین‌آلات از دیگر تعهدات دولت بود.

وظایف سرمایه گذاران چه بود؟

سرمایه‌گذار نیز متعهد بود سرمایه لازم که باید با مشارکت سرمایه ایرانی باشد را در پنج سال اول، تأمین و به مصرف برساند. احداث کانال‌های توزیعی درون مزرعه، تسطیح اراضی و تجهیز مزارع، جاده‌های سرویس درون مزرعه، ایجاد اشتغال مستقیم به ازای هر ۱۰ هکتار یک نفر و استفاده از کارکنان خارجی تا سه درصد نیز در عهده سرمایه‌گذار بود.

سایر قوانین …..

البته قوانینی نظیر قانون تأسیس شرکت‌های بهره‌برداری از اراضی زیر سدها مصوب ۱۳۴۷/۲/۳۰، قانون تجدید تشکیلات و تعیین وظایف سازمان‌های وزارت کشاورزی و منابع طبیعی و انحلال وزارت منابع طبیعی (مصوب 1350/11/12)، قانون گسترش کشاورزی در قطب‌های کشاورزی مصوب خرداد ماه ۱۳۵۴ نیز مشوق تأسیس کشت و صنعت‌ها بود.

کشت و صنعت های احداث شده در اوایل انقلاب اسلامی:

شرکت کشت و صنعت نیشکر میان‌آب دزفول قبل از انقلاب اسلامی برنامه‌ریزی شده بود که طی سال‌های بعد به بهره‌برداری کشاورزی رسید که تولیدات آن در کارخانه نیشکر هفت تپه تصفیه می‌شود.

بعد از انقلاب با تشکیل دو شرکت کشت و صنعت شهید رجایی و شهید بهشتی و هفت شرکت کشت و صنعت نیشکر وابسته به شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی، در دهه ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ با مشارکت بانک‌ها برنامه‌ریزی و توسط وزارت کشاورزی به بهره‌برداری رسیده‌اند.

اثرات و پیامدهای تاسیس کشت و صنعت ها:

در مجموع شکل‌گیری این شرکت‌ها طی سال‌های متمادی دارای اثرات و پیامدهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فنی و زیست محیطی بوده‌اند ولی از نظر عملکردهای تولید در زمینه‌های مختلف نتایج قابل توجهی داشته‌اند، به طوری که کشت و صنعت شهید رجایی و شهید بهشتی به عنوان بهترین واحدهای تولیدی منطقه شناخته شده و متوسط عملکرد فعالیت‌های تولیدی آنان از متوسط منطقه در حد قابل توجهی بیشتر است. این امر در شرکت‌های کشت و صنعت مغان، جیرفت و نیشکرهای خوزستان نیز مشهود است. البته برخی نارسایی در نیشکر کارون یا سفیدرود مشاهده می‌شود که عمدتاً به اعمال سیاست‌ها، رفتارها و مدیریت‌ها مربوط می‌شود.

شرکت کشت و صنعت بین المللی آذر تروند ارس در سال 1399 با اتکا به علوم نوین و دانش متخصصین تابعه و براساس مطالعات اولیه، اقدام به تاسیس کشت و صنعت و تشکیل واحد تولیدات گلخانه­ ای کرده است و با استفاده از تکنولوژی­ های روز دنیا در زمینه سازه­ های گلخانه­ شیشه ه­ای ونلو و سیستم­ های هیدروپونیک در مساحتی حدود 25 هکتار به پرورش انواع صیفیجات و سبزیجات اعم از گوجه فرنگی، فلفل دلمه­ ای، بادمجان و … می پردازد.